KARDERE YAYLALARINDA ŞİFALI BİTKİLER VE 'DOĞAL' SOHBETLER

YÖREMİZİN DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜ ZENGİNLİKLERİNDEN  ÇİRİŞ  VE IŞGIN BİTKİSİ

18 Mayıs  2013  Cumartesi Günü Kardere Köyü’nden Seyfettin ÇAKAR Amcamızın daveti üzerine Işgın Bitkisi, Ciriş Bitkisi toplamak üzere bu köyümüze gittim. Yöremizin doğal bitki örtüsü üzerinde sayısız şifalı bitkiler ve doğal güzellikleri zaman zaman gözlemlemekte veya duymaktasınız. Yemek kültürümüzde unutulmaya yüz tutan, şifa kaynağı, yeni nesillerimizin ismini dahi bilmediği; Kemah Yaylalarında yetişen ve faydaları saymakla bitmeyen doğal zenginliklerimizden iki bitkiyi; mevsimi itibari ile inceleyip ve hemşerilerimle ile paylaşıp istifadelerinize sunmak istedim.
 

Bana rehberlik ettiği  ve  yöremizin  doğal güzelliklerini   keşfetmeyi,   tefekkür  etmeyi   sağladığı  için Şirin  Kardere   Köy’ümüzden  Sayın Seyfettin ÇAKAR Amcamıza ve Sayın Şevki ÇAKAR Amcamıza sonsuz teşekkürlerimi bir borç bilirim.

Bu doğal güzellikleri tüm hemşerilerimizin ve doğa severlerin dikkatine sunuyorum.

Sevgi ve saygılarımla…
Evren YILMAZ

 

 

ÇİRİŞ OTU NEDİR?
FAYDALARI NELERDİR?

Doğu Anadolu Bölgesinde dağların yüksek kısımlarında 1000-4000 m yetişen bir bitkidir. Diğer İsimleri : Sarızambak, Asphodelus ramosus, Liliaceae Botanik Bilgi : Zambakgillerden; beyaz çiçekli bir bitkidir. Kökündeki yumrulardan 'Çiriş' yapılır. Ülkemizde çiriş bitkisinin genç sürgünleri ve taze yaprakları sebze olarak pişirilip tüketilmektedir. Nisan-Temmuz aylarında çiçek açar. Bilinen Bileşimi : Nişasta, inulin, acı madde. Faydaları: Mafsal ağrılarını dindirir. İdrar söktürür. Memeli basuru tedavi eder. Saçkıran tedavisinde kullanılır.

Çiriş Otu Kavurması

Malzemeler: 1/2 kg çiriş otu
2 yemek kaşığı tereyağı
arzuya göre tuz, karabiber, kırmızı biber
Yapılışı:
Çiriş otunun kök kısmında ki kahverengi kabuğunu sıyırın, güzelce bol suyla yıkayın, 1 parmak genişliğinde doğrayın tencereye koyup kapağı kapatıp kendi suyuyla kısık ateşte pişmeye bırakın. Piştikten sonra baharatlarını ve tereyağını  ekleyip suyunu tamamen çekene kadar kavurun. Üstüne yumurta kırıp veya yoğurtlayarak servis yapabilirsiniz. Afiyet olsun...

 

IŞKIN  BİTKİSİ NEDİR?
FAYDALARI NELERDİR?

 

ADLANDIRMA Işgın ya da Işkın - (Rheum ribes), kuzukulağıgiller (Polygonaceae) familyasından 1000 - 4000 m yüksekliklerde yetişen, mayıs-haziran aylarında sarımsı beyaz çiçek açan, 40-150 cm boyunda, çok yıllık, otsu bir ravent türü. Türkçede ışgın ya da ışgın otu adıyla kitap dilinde yaygındır ve halk dilinde de bu ve bunun varyasyonları (ışkın, ıçgın, ıçkın, uçkun, uçgun, uşgun, uşkun, aşgın, aşkın, eşkin, eşgin) kullanılır.

BESİN OLARAK TÜKETİMİ

Türkiye'de bahar sonu yaz başlangıcında (yöresine göre değişkenlik gösteren bir aylık sürede: nisan sonu,  mayıs ayı,  haziranın ilk yarısı)   çiçek durumunun   lifli  sapları  dağ  köylülerince  yükseklerden/yaylalardan toplanıp Doğu Anadolu şehirlerindeki (özellikle Elazığ, Erzincan, Gaziantep, Hakkâri, Van) pazarlarda «ışgıncı» ya da «ışkıncı denen satıcılar tarafından demetler hâlinde satılır ve kabuğu muz gibi soyulduktan sonra genelde tuza bandırılıp çiğ olarak yenir. Ekşi ve biraz da mayhoş lezzette olan ışgının kiviye yakın bir tadı vardır.   

IŞKIN(RIBES) VE FAYDALARI

    Hazımsızlık ve mide yanmaları dahil pek çok rahatsızlığa iyi geldiği yöre halkı tarafından bizzat denenmiş ve ispatlanmış olan Işkın(Rıbes) şeker hastaları tarafından da özellikle aranır. Yeni çıkmış genç sürgünleri yenildiği gibi toprak altında kalan kök kısmı da, çıkarıldıktan sonra iyice yıkanır ve kaynatılarak süzüldükten sonra çay olarak içilir. Sabahları aç karnına içilen Işkın çayı yüksek olan şekerin düşmesini ve dengelenmesini sağladığı yöre halkınca denenerek ispatlanmıştır. Ayrıca iştah açar, vücudu kuvvetlendirir. Mide ve bağırsak gazlarını giderir.Sarılık ve çocuk havalesi durumlarında da kullanılır. Işkın veya diğer adıyla Rıbes zengin vitamin ve mineral deposudur. Şimdiye kadar hiç bir yan etkisi görülmemiş bir bitkidir.  Tıbbi olarak yaprak ve köklerinden faydalanılır. Kökler ayrıca güneşte kurutulup toz haline getirildikten sonra balla karıştırılıp mide ve bağırsak iltihaplarını tedavi etmede kullanılır. Kökü idrarı sarı ya da kırmızı renge boyayabilir.Ayrıca karaciğer sorunlarını çözer. Vücutta biriken suyun atılmasını sağlar. Bağırsakta su emilimini azaltır ve dışkıyı yumuşatarak müshil etkisi yapar. Müshil etkili pek çok bitki, karın ağrısı yaparken, Işkın bu tür bir etki göstermez. Diğer bir ilginç özelliği ise yüksek miktarlarda müshil özelliği varken, düşük dozlarda ishal kesici tesiri olmasıdır. Az miktarda alındığında peklik verici ve sindirimi kolaylaştırıcı etki yapar. Çok alınırsa bu kez müshil etkisi gösterir. Böylece bağırsaklar iyice temizlenmiş olur. Ayrıca bitkinin bedeni güçlendirici (tonik) etkisi vardır. Kurutulduktan sonra yoğurtla karıştırılıp yüze sürülürse sivilce ve lekeleri temizler. Işkın kökü suda kaynatılarak dinlenmeye bırakılıp içildiğinde mideye, bağırsaklara kolaylık sağlıyor, şekeri düşürüyor.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR

IŞGIN BİTKİSİ ;   İNGİLİZLERİN ARAŞTIRMASINA GÖRE, KANSERLİ HÜCRELERİN GELİŞMESİNİ ÖNLÜYOR…

İngiliz bilim adamları yaptıkları araştırmada, Türkiye’de özellikle Erzincan, Elazığ, Van, Erzurum’da yetişen bir bitki olan ’Işgın’ın kanserle mücadelede çok etkili olduğunu, bu bitkinin kanserli hücrelerin gelişmesini önlediğini ortaya çıkardı.

Sheffield Hallam Üniversitesi’nin araştırmasına göre, ışgında diğer kırmızı sebzelerde olduğu gibi kanseri önlemeye yardımcı olan kimyasal maddeler bulunuyor. Polifenol adlı bu kimyasal maddeler başta lösemi olmak üzere birçok kanser türünü önleyebiliyor. Araştırmayı yürüten Sheffield Hallam Üniversitesi Biyomedikal Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Nikki Jordan-Mahy, Daily Telegraph gazetesine, “Araştırmalarımız ışgın özellikle pişirildiğinde polifenol miktarı bakımından oldukça zengin olduğunu gösterdi. Bu bitkiden elde edeceğimiz polifenollerle oluşturulacak bir ilaç da kanserle mücadelede kullanılabilir” diye konuştu. İngiltere’de oldukça popüler olan ışgının sapları ve kökleri tüketiliyor. Ülkede bu bitkinin, pastası, tartı hatta kokteyli bile yapılıyor.

Ayrıca;  VAN 100. YIL ÜNİVERSİTESİNİN ARAŞTIRMALARINA GÖRE ŞEKER HASTALIĞINA İYİ GELDİĞİ KANITLANMIŞTIR.

HABER EDİTÖRÜ: Evren YILMAZ / Kemah Kardere.Com